Analiza kosztów i korzyści (CBA, od angielskiego terminu „cost-benefit analysis”), to ocena stopnia efektywności projektów, decyzji oraz inwestycji, w której uwzględnia się przewidywane zyski i koszty, w tym koszty zewnętrzne. Zyski i koszty są wyceniane i przedstawiane w konkretnych kwotach. W trakcie analizy bierze się pod uwagę zmiany w czasie, a także społeczną stopę dyskontową.
CBA do pewnego stopnia przypomina analizę kosztów-efektywności (cost-effectiveness analysis), jednak w tym podejściu przepływ zysków i strat jest określany w wartości bieżącej netto (net present value) – ma więc charakter ilościowy. Inne techniki, które są związane z CBA, to analiza kosztów i użyteczności (cost-utiliy analysis), społeczny zwrot z inwestycji (social return on investment) oraz analiza wpływu ekonomicznego (economic impact analysis). Teoretyczną podstawą analizy kosztów i korzyści jest ekonomia dobrobytu.
Jakie cele ma CBA?
Analiza kosztów i korzyści ma dwa główne cele. Pierwszym z nich jest ustalenie, czy dana inwestycja lub projekt są opłacalne, a także wykonalne. Innymi słowy CBA służy do sprawdzenia, czy dany pomysł jest sensowny z ekonomicznego punktu widzenia. Drugim celem analizy kosztów i korzyści jest stworzenie podstaw do porównania różnych inwestycji i projektów. CBA umożliwia zestawienie ze sobą różnych opcji, aby dzięki temu możliwy był wybór tej najlepszej, czyli takiej, w której korzyści w odpowiednim stopniu przeważają nad kosztami. Analiza kosztów i korzyści może mieć zastosowanie w przypadku, gdy mamy do czynienia z dużą liczbą osób zaangażowanych w inwestycję lub z projektami, w których maksymalizacja finansowych zysków nie jest najważniejsza.
CBA może być stosowana przez rządy, organizacje rządowe lub prywatne firmy. Dzięki niej można na przykład ocenić skutki budowy nowej drogi lub wprowadzenia norm. Rząd może w ten sposób ocenić, czy sensowne jest zastosowanie nowej polityki społecznej. W analizie kosztów i korzyści prowadzi się bilans strat i zysków, bierze pod uwagę stałe czynniki, ale także koszty zewnętrzne, czyli kwestie społeczne, kulturowe czy dotyczące ochrony środowiska.
Jak przebiega analiza kosztów i korzyści?
Każda analiza kosztów i korzyści powinna składać się z pewnych czynności. W ogromnym uproszczeniu: na początku warto stworzyć zestawienie podmiotów, które będą w jakikolwiek sposób zaangażowane w dany projekt. Następnie należy wybrać sposób pomiaru, przeprowadzić odpowiednie badania oraz rozłożyć wyniki w czasie. Ważne, aby otrzymane wartości zostały wyrażone w jednej walucie, z zastosowaniem stopy dyskontowej. Kolejne ważne kroki to obliczenie wartości bieżącej netto każdej z alternatyw oraz analiza wrażliwości. Dopiero po tym powinno się próbować tworzyć pierwsze podsumowania, a w konsekwencji – podejmować ostateczne decyzje.
Zapoznaj się z ofertą naszej firmy, pomagającej przeprowadzić wdrożenia systemów ISO.